Tuesday, May 17, 2011

1 àíãè íýãæ õè÷ýýë òºëºâëºëò

МОНГОЛ ХЭЛ

1. НЭГЖ ХИЧЭЭЛИЙН ТӨЛӨВЛӨЛТ
Нэгдүгээр ангийн сурагчид монгол хэлний хичээлийг “Бэлтгэл” хичээлийн дараах тавдугаар долоо хоногоос эхлэн долоо хоногт 8 цагаар, хичээлийн жилийн турш 224 цаг судална.
Монгол хэлний боловсролын стандартад “Нийгэм ахуйн янз бүрийн орчинд аман ба бичгийн хэлээр соёлтой, ухаалаг харилцах мэдлэг чадвартай, эх хэлнийхээ баялаг сайхныг амтлан бахархах төдийгүй түүнийг хөгжүүлэх цогц чадамж бүхий иргэн төлөвшүүлэхэд оршино” хэмээн эх хэлний боловсролын зорилгыг тодорхойлсон бөгөөд энэхүү зорилгод хүрэх эхний гараа нь нэгдүгээр ангийн монгол хэлний сургалт болно. Нэгдүгээр ангийн монгол хэлний хичээл нь сурагчдын хэл яриаг хөгжүүлж, тэдэнд эх хэлээрээ уншиж, бичихэд зайлшгүй шаардлагатай суурь чадвар эзэмшүүлэх зорилготой. Тухайлбал, цагаан толгойн үсэгтэй танилцаж, үе холбон үг, өгүүлбэр уншиж, бичиж сурахын зэрэгцээ танил сэдвийн хүрээнд санаагаа илэрхийлэх ярих, хамтран ажиллах харилцаанд суралцах үйл ажиллагаа зонхилох болно.
Нэгдүгээр ангийн монгол хэлний сургалтын агуулга нь цагаан толгойн өмнөх үе, цагаан толгойн үндсэн үе, цагаан толгойн дараах үе гэсэн гурван хэсгээс бүрдэнэ. Цагаан толгойн өмнөх ба дараах үеийн агуулгыг нэг нэг бүлэг сэдэв болгосон бол үндсэн үеийн агуулгыг үсгүүдийн ялгарах онцлог, ойролцоо шинжийг үндэслэн дөрвөн бүлэг сэдэвт хуваахыг зохистой гэж үзэв. Үндсэн эгшгээс (24) бусад бүлэг сэдэвт ойролцоогоор 40 цагийн ээлжит хичээл байхаар цагийг тэнцүү төлөвлөхийг зорив.
Бүлэг сэдвийг нэгж хичээлд хувааж, тусгайлан хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлэх бөгөөд энэ нь холбогдох журамд зааснаар багшийн ажлыг хэмжиж үнэлэх нэгж ажил болно. Нэгж хичээлийн сэдвийг аймаг, нийслэлийн БСГ-аас үлгэрчилсэн байдлаар тогтоож өгөхөөр үнэлгээний шинэ журамд тусгасан байна.

Бүлэг сэдэв ба нэгж хичээлийн сэдэв
Улирал Нэгдүгээр улирал Хоёрдугаар улирал
Агуулга Цагаан толгойн өмнөх үе Цагаан толгойн үндсэн үе
Долоо хоног 5 6 7 8 9 1, 2, 3 4 5 6 7 8
Бүлэг сэдэв, цаг Цагаан толгойн өмнөх үе- 40 Үндсэн эгшиг -24 цаг Нэгдүгээр шатны гийгүүлэгч- 40 цаг
Нэгж хичээлийн дугаар 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Нэгж хичээлийн сэдэв Ангиараа Хөгжмлтэй аялал Манжин Үлгэр 2/3/4 Модны тус, Амьдрал Миний гар Сонирохлтой зураг, хэлний авиа а э и, айы о у ө ү м с р х в л н
ш

Нэгж хичээлийн цаг 8 4 4 8 8 4 4 4 4 4 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 8 8

Улирал Гуравдугаар улирал Дөрөвдүгээр улирал
Цагаан толгойн үндсэн үе Цагаан толгойн дараах үе
Долоо хоног 1 2 3 4 5 6 7 8
1
2 3 4 5 6 7
Бүлэг сэдэв Хоёрдугаар шатны гийгүүлэгч- 40 цаг Туслах эгшиг, тэмдэг үсэг ба онцгой гийгүүлэгч- 40 цаг Уншина даа, бичнэ дээ- 40 цаг
Нэгж хичээлийн дугаар 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
30
31 1 2 3 4 5 6
Нэгж хичээлийн сэдэв г д т б ь Ц ч з
ж
я е ё ъ ю кп ф
щ Манайхан Би сурлаа Сайн үйл Амьтад Хавар Яагаад?
Нэгж хичээлийн цаг 8 4 4 4 4 4 4 4 8 4 4 4 4 4 4 4 6 6 6 6 8 8

Энэхүү төлөвлөлтөөс үзэхэд цагаан толгойн өмнөх хэсэгт 7, үндсэн хэсэгт 31, дараах хэсэгт 6 нэгж хичээлийн хөтөлбөр боловсруулж байгаа нь ээлжит хичээл бүрээр төлөвлөлт (конспект) хийдэг байсантай харьцуулахад боловсруулах хөтөлбөрийн тоо нь цөөрч, агуулга нь томсож, нэгдмэл болсныг харуулж байна. Энэхүү төлөвлөлтийг хийхдээ 12 жилийн сургуулийн нэгдүгээр ангийн сурах бичгийн бүтэц, агуулгыг үндэс болгож, цагаан толгойн өмнөх ба дараах хэсгийн хичээлийг агуулгын ойролцоо байдлаар нь багцалж нэгж хичээл болгохоор төлөвлөв. Харин цагаан толгойн үндсэн үед авиа, үсэг бүрийг нэгж хичээлийн сэдэв гэж үзсэн. Хөтөлбөрийн агуулгыг ийнхүү бүтэцчилсэн нь багшийн ажлыг төлөвлөж, үнэлэх шинэ журамд илүү нийцнэ гэж үзсэнтэй холбоотой.
Нэгдүгээр ангийн монгол хэлний хичээлээр цагаан толгойн авиа үсэг таниулах ажил өвөрмөц онцлогтой. Цагаан толгойн өмнөх ба дараах үеийн нэгж хичээлийн цагийг 5-8 цагаар төлөвлөж болох боловч нэг авиа, үсгийг дөрвөөс дээш цагаар төлөвлөхөд хөтөлбөр хугацаандаа багтахгүйд хүрнэ. Эсвэл, хэд хэдэн авиа, үсгийг нэгтгээд нэгж хичээл болгож болох боловч тус тусын онцлог, хэрэглэгдэхүүний хувьд ихээхэн ялгаатай учир бас бэрхшээл үүсэх болно. Иймд авиа, үсэг бүрийг нэгж хичээл болгон төлөвлөхийг зохистой гэж үзсэн бөгөөд үг, өгүүлбэр бүтээн унших боломжгүй үндсэн долоон эгшгийг таниулах нэгж хичээлд 3-4 цаг, гийгүүлэгчийг таниулахад дунджаар 4 цаг оноосон. Гэхдээ гийгүүлэгч бүрд ногдох цаг ижил биш. Тухайлбал, хоёр авиа тэмдэглэдэг “н”,”г” үсгийг таниулах нэгж хичээлд 4 цаг хангалтгүй бол цагаан толгойн төгсгөлд заах онцгой гийгүүлэгчийг хос хосоор нь нэгж хичээл болгож заахад энэ хугацаа бололцоотой. Энэ үед хүүхдийн уншиж, бичих чадвар харьцангуй сайн болсон байдаг. Мөн нэг ба хоёрдугаар шатны төгсгөлд “ш”,”ж” гийгүүлэгчийг таниулахад тус бүр 8 цаг оноосон нь эдгээр гийгүүлэгчийг нүдэлж, уншиж, бичихээс гадна тус тусын хамаарах бүлэг сэдвийг бататгах цаг гаргаж байгаатай холбоотой.
Үнэлгээний шинэ журамд зааснаар нэгж хичээлийн хүрээнд сурагчдын эзэмших чадварыг сургуулийн заах аргын нэгдэл тогтоохоор тусгасан байна. Ийнхүү нарийвчлан тодорхойлоход монгол хэлний хичээлээр сурагчдад эзэмшүүлэх ерөнхий чадварт суурилах хэрэг гарна.
Цагаан толгой таниулах үеүдэд дараах ерөнхий чадварыг энд үзүүллээ. Үүнд:

Цагаан толгойн өмнөх үед:
а) Уншиж сурахад бэлтгэх ажлын хүрээнд
• Зураг ажиглаж, ярих (дүрслэгдсэн зүйлийг нэрлэх, гадаад шинжийг нь тоочих, үйл явдлыг дарааллаар ярих)
• Багшийн уншиж болон ярьж өгсөн үлгэр, зохиолыг сонсож ойлгох, ойлгосноо харуулах
• Өөрт тохиолдсон болон үзсэн харсан, сонссон зүйлийн тухай ярих
• Шүлэг зохиолыг цээжлэх, уран тод унших
б) Бичиж сурахад бэлтгэх ажлын хүрээнд
• Үсэг бүтээдэг үндсэн зурлагыг нэрлэх, зурах (бичих)
• Зурлага хоорондын зайг тохируулах
• Цэг холбож, үсгийн дүрс үүсгэн бичих
• Хос шугамд зурсан хялбар дүрс, зургийг дуурайж зурах
в) Хэлний зүйн ойлголт эзэмшүүлэх ажлын хүрээнд
• Үг, өгүүлбэрийг ялгах (өгүүлбэр үгээс, үлгэр (эх) өгүүлбэрээс бүтдэг)
• Үг, үеийг ялгах (үг үеэс бүтдэг)

Цагаан толгойн үндсэн үед:
• Үгийн бүтцээс тухайн авиаг ялгаж сонсох, байрыг тодорхойлох
• Тухайн авиаг зөв, тод хэлж сурах
• Тухайн авиа орсон үг хэллэгийг олж хэлэх
• Тухайн авиаг тэмдэглэж байгаа үсгийг ялгаж таних, нэрлэх
• Тухайн үсгийн дүрсийг бусад үсэг, бодит юмтай харьцуулах, олж нэрлэх
• Дармал ба бичмэл үсгийг харьцуулах, үсгийг нүдэлж тогтоох
• Гийгүүлэгч үсгийг богино, урт, хос эгшиг үсэгтэй холбон унших
• Үе холбон үг, өгүүлбэр унших, уншиж ойлгосноо харуулах
• Дэвтрийн хос шугам баримжаалан том, жижиг үсэг, үе, үг, өгүүлбэр бичих
• Дармалаас хуулж бичмэлээр бичих
• Эгшиг ба гийгүүлэгч үсгийг ялгах, тэдгээрийг тэмдэглэсэн бүдүүвчийг ойлгох
• Богино, урт, хос гийгүүлэгчийн хэлэгдэх ялгааг ажиглах, тайлбарлах
• Үгийн үе, үг, өгүүлбэр, эхийг хэмжээгээр нь ялгах

Цагаан толгойн дараах үед:
• Уншиж сурснаа бусдад харуулах (зөв, хурдан, ухаарч, тод)
• Уншсанаа бусдад ярьж тайлбарлах (зөв, ойлгомжтой)
• Эгшиг ба гийгүүлэгч үсгийг ялгах, бүлэглэх
• Өгүүлбэрээс нэрлэсэн үгийг олох, тайлбарлах, асуулт тавих (хэн?, юу?, ямар?, хэд?, яав? г.м)
• Ярихдаа үгийг үндсэн утгаар нь хэрэглэх, зарим үгийн эсрэг утгыг олох
• Өгүүлбэр зохиох (зураг ба тулгуур үг ашиглах, үгсийг байрлуулах)
• Өгүүлбэрт үг нэмж, хасах
• Үг хэллэг, богино өгүүлбэрийг хуулж бичих, нүдэлж бичих, сонсож бичих
• Зураг ажиглаж, 3-4 өгүүлбэр бүхий эх зохион ярьж, бичих

2. НЭГЖ ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ
Үнэлгээний шинэ журмаар нэгдүгээр ангийн сурагчийг стандарт бусаар үнэлэх бөгөөд багш нэгж хичээлийн явцад сурагчийн эзэмшсэн чадварын өөрчлөлтийг ажиглаж, тэмдэглэл хөтлөх болж байна. Нэгж хичээлээр сурагчдад эзэмшүүлэх чадварыг сургуулийн заах аргын нэгдлээс тодорхойлох бөгөөд багш эдгээр чадварыг журналын “чадварууд” гэсэн багананд бичиж тэмдэглэнэ.

Нэгж хичээлийн хүрээнд сурагчдын эзэмших чадварыг хэрхэн тодорхойлохыг “Нн” авиа, үсэг таниулах нэгж хичээлээр жишээ болгон үзүүлье.

Монгол хэлний “н” үсэг нь хэлний үзүүр оролцон хэлэгддэг “н”, хэлний угаар хэлэгддэг “н” гэсэн хоёр авиаг тэмдэглэдэг онцлогтой үсэг бөгөөд хүүхдэд ойлгуулахад харьцангуй төвөгтэй байдаг тул жишээ болгон сонголоо. Хэлний үзүүрийн “н” авиа нь эгшиг авиатай нийлж, “на, нэ, ни, но, ну, нө, нү” гэсэн задгай үеийг бүтээдэг бол үгийн эцэст орсон “н” авиаг ард нь а, э, ө, ү, үсэг бичиж ялгадаг дүрэмтэй бөгөөд энэхүү ялгаж байгаа эгшгийг уншихгүй орхиж хэлдэг онцлогтой. Харин хэлний угийн “н” нь эгшиг авиатай нийлж задгай үе бүтээдэггүй онцлогтой. Ийм ялгаатай хоёр авиаг “н” гэсэн нэг үсгээр тэмдэглэдэг тул багш нар бусад гийгүүлэгч заадгаас илүү нухацтай хандах шаардлага гарна.

“Н,н авиа, үсэг” нэгж хичээлээр сурагчдад эзэмшүүлэх чадвар:

1. Үгийн бүтцээс “н” авиаг ялгаж сонсох, хэлэх, (зөвхөн хэлний үзүүрийн “н” авиа байна)
2. Үе, үг, өгүүлбэр уншихдаа “н” үсгийг таних, холбож унших, зөв дуудах
3. Том, жижиг “н” үсгийг бичихдээ тогтоосон дарааллын дагуу бичих
4. Хэлний угийн “н” авиаг ялгаж сонсох, хэлэх, унших
5. Хэлний үзүүрийн ба угийн “н” авиа бүхий үгсийг ялгаж унших
6. Үгийн эхэн, дунд адагт “н” үсгийг зөв холбон бичих

Эхлээд “хана” гэсэн үгээс зөвхөн хэлний үзүүрийг таниулж, үгийн задгай үеийг уншуулж сургасны дараа үгийн төгсгөлийн “наана, нээнэ, нөөнө” гэх мэтээр үгийн эцсийн эгшгийг хэлэхгүй уншуулж сургана. Ийнхүү хэлний үзүүрийн “н” авиатай үгийг уншдаг болсны дараа “хун” гэдэг үгээс хэлний угаар хамжин хэлэгддэг “н” авиаг таниулж, уншуулж сургана. Дараа нь энэ хоёр авиатай үгийг харьцуулан унших дасгал хийлгэвэл зохино. Жишээ нь:

сан - сана он- оно хон (хэрээ)- хоно саван- савна Онон- ононо эн (даавууны)- энэ

Ийнхүү “н” үсгийг таниулахдаа “хэлний үзүүрийн н”, “хэлний угийн н” гэсэн ойлголт, нэрлэлтийг зааж сургах гэж хүндрүүлэх шаардлагагүй. Харин сонгосон үг дэх “н” гийгүүлэгчийн ард эгшиг байгаа эсэх, эгшигтэй ба эгшиггүй тохиолдолд хэлэгдэх, сонсогдоход ялгаа байгаа эсэхийг ажиглуулах, ямар тохиолдолд яаж уншихыг харьцуулж нүдлүүлэх, өгүүлэх эрхтний оролцоог ажиглуулах гэх мэтээр аль болох практик талаас нь сургахыг эрхэмлэх хэрэгтэй.

3. НЭГЖ ХИЧЭЭЛИЙН ХҮРЭЭНД ЭЗЭМШСЭН ЧАДВАР ИЛРҮҮЛЭХ ДААЛГАВРЫН ЖИШЭЭ
Үнэлгээний шинэ журмаар нэгж хичээлийн хүрээнд сурагчдын эзэмших чадварыг эзэмшсэн бол багшийн журналд нэмэх тэмдэг (+)-ээр тэмдэглэх, харин тухайн чадварыг сурагч бүрэн эзэмшээгүй, эсвэл огт эзэмшээгүй байвал ямар нэг тэмдэглэгээ хийхгүй байхаар зохицуулсан байна.
Тухайн нэгж хичээлээр эзмших чадварууд тодорхойлохын зэрэгцээ тэдгээрийг хэр зэрэг эзэмшсэнийг илрүүлэх даалгаврыг боловсруулах шаардлага гарна.
Даалгавар нь ямар чадварыг илрүүлэх гэж байгаагаас хамаарч өөр өөр хэлбэртэй байж болно. Жишээ нь, хэлний авиаг ялгаж сонсох чадварыг тухайн авиа үгийн хаана сонсогдож (хэлэгдэж) байгааг олох, эсвэл хэд хэдэн зургийг нэрлэж, тэдгээрээс уг авиа орсон үгийг олох, тухайн авиа орсон үгийг олж хэлэх гэх мэт хэд хэдэн хэлбэрээр илрүүлэх боломж байна. Ийнхүү тухайн чадварыг яаж илрүүлж болохыг тодорхойлсныг индикатор буюу илрүүлэгч гэж үзэх юм.

“Нн авиа, үсэг” нэгж хичээлээр сурагчдын эзэмших чадвар, илрүүлэгч ба даалгаврын жишээ

Зорилт Чадвар
Илрүүлэгч Илрүүлэх даалгаврын хэлбэр
Хэлний үзүүрийн ба угийн “н” авиаг ялгаж сонсох, хэлэх, “Нн” үсгийг нүдэлж, уншиж бичих Үгийн бүтцээс хэлний “н” авиаг ялгаж сонсох, хэлэх a) “н” авиа үгийн хаана хэлэгдэж байгааг тодорхойлох
b) Өгсөн зургийг нэрлэж, “н” авиатай үгийг олох
c) “н” авиа орсон үгийг олж хэлэх Хувилбар 1: Зургийг нэрлэ. “Н” авиа үгийн аль үед байгааг олж будаарай.





Хувилбар 2: Сонсоод “н” авиа үгийн хаана хэлэгдэж байгааг хэлээрэй. (Багш уншиж өгнө)

Норов, наадам, Соном, нүүдэл, үнэг, үнээ, санана
Үе, үг, өгүүлбэр уншихдаа “н” үсгийг таних, холбож унших
a) Ямар нэг бичвэрээс “н” үсгийг олох
“н” үсэгтэй төстэй юмыг олж нэрлэх
b) Дармал ба бичмэл “н” үсгийг ялгах
c) “н” үсгийг эгшгээр амилуулж унших
d) “н” үсэг орсон үе, үг, өгүүлбэр унших Дараах эхийг уншаарай.

Ном
Соном Норов 2 ном авав. Энэ Сономын ном. Сономын ном ховор ном. Энэ Норовын ном. Норовын ном их сонин.

Том, жижиг “н” үсэг, үе, үг хэллэгийг хичээнгүй бичих
a) Дэвтрийн шугам баримжаалж, том, жижиг “н” үсэг бичих
b) “н” үсэг орсон үе, үг, холбоо үгийг бичих
Бичээрэй.

н, на, нэ, ни, но, ну, нө, нү
На, Нэ, Ни, Но, Ну, Нө, Нү

Хэлний угийн “н” авиаг ялгаж сонсох, хэлэх, унших a) Хэлний угийн “н” авиа үгийн хаана хэлэгдэж байгааг тодорхойлох
b) Хэлний угийн “н” авиа орсон үгийг олж хэлэх
c) Зургийг нэрлэж, хэлний угийн “н” авиатай үгийг олох
d) Хэлний үзүүрийн ба угийн “н” авиа орсон үгийг сонсоод ялгах
e) Хэлний үзүүрийн ба угийн “н” авиаг хэлэгдэх ялгааг ажиглах, ялгаж хэлэх
Хувилбар 1: Сонсоод “н” авиа үгийн хаана хэлэгдэж байгааг хэлээрэй. (Багш уншиж өгнө)


хаан, заан, арслан, сандал, үндэс, Монгол


Хэлний үзүүрийн ба угийн “н” авиа бүхий үгсийг ялгаж унших, нүдлэх
a) Уншихдаа хэлний үзүүрийн ба угийн “н” авиаг ялгаж унших
b) “н” үсгийг эгшгээр амилуулж унших
c) “н” үсэг орсон үе, үг, өгүүлбэр унших Хувилбар 1: Дараах хос үгсийг харьцуулан унш.
сана - сан хоно- хон
оно- он энэ- эн

Хувилбар 2: Хос үгийн аль нь зурагт тохирох вэ?




Ийнхүү нэгж хичээлийн хүрээнд чадвар илрүүлэх даалгаврыг тухайн нэгж хичээлийн зорилго, чадвар, илрүүлэгчийн хамт хүснэгтээр үзүүлсэн нь эдгээрийн хоорондын уялдаа холбоог харуулах гэсэнтэй холбоотой.

Нэгж хичээлийн хүрээний чадварыг илрүүлэхдээ шалгалт хэлбэрээр тусгайлан зохион байгуулахын оронд ээлжит хичээлийн явцад түүний нэг үйл ажиллагаа болгон зохион байгуулж, гүйцэтгэлийг нь хувьдаа тэмдэглэж явах нь зохистой. Энэ нь нэгж хичээлээр сурагчдын чадвар эзэмшилтийг журналд тэмдэглэх гол үндэслэл болно.

Багшийн хувийн тэмдэглэл хийх загвар

Чадвар





Сурагчийн
нэр Үгийн бүтцээс хэлний “н” авиаг ялгаж сонсох, хэлэх Журналд Үе, үг, өгүүлбэр уншихдаа “н” үсгийг таних, холбож унших Журналд Том, жижиг “н” үсэг, үе, үг хэллэгийг хичээнгүй бичих Журналд Хэлний угийн “н” авиаг ялгаж сонсох, хэлэх, унших Журналд Хэлний үзүүрийн ба угийн “н” авиа бүхий үгсийг нүдлэх, ялгаж унших, Журналд
Илрүүлэгч a b c a b c d a b a b c d f a b C c
Х. Цэцгээ
Б. Наранцэцэг
.........





Багшийн журналын ирцийн тэмдэглээ хийдэг хуудасны арын хуудаст багшийн заасан хичээлийн сэдэв, тэмдэглэл бичдэг уламжлал хэвээр боловч зарим нэг өөрчлөлт орсон. Тухайлбал “Ээлжит хичээл” гэсэн багананд тухайн хичээлийн үндсэн үйл ажиллагааг бичих бол “Тэмдэглэл” гэсэн хэсэгт тухайн үйл ажиллагааны төлөвлөлт, хэрэгжилтийн хувьд цаашид анхаармаар санагдсан асуудлыг тэмдэглэнэ. Энэ нь багш заасан хичээлдээ үнэлгээ өгч, түүнийгээ тэмдэглэж байгаа хэрэг болно.

№ Нэгж хичээлийн сэдэв Огноо Ээлжит хичээл Тэмдэглэл
Үндсэн үйл ажиллагаа
Н,н авиа, үсэг I/20 Хэлний үзүүрийн “н” авиаг таниулах
I/20 “н” үсгийг унших, бичих
I/21 Унших бичих дадлага
I/21 Хэлний угийн “н” авиа таниулах Хүүхдүүд хоёр “н” авиаг ялгаж сонсож чадахгүй байна.
I/22 Унших бичих дадлага
I/22 Хэлний угийн ба үзүүрийн “н” авиаг ялган унших дадлага
I/21 Хэлний угийн ба үзүүрийн “н” авиаг ялган унших дадлага
I/21 Унших бичих дадлага







о О о

Судалгааны өгүүлэл бичих

Судалгааны ажил хийх хамгийн сүүлчийн алхам нь судалгааны тайланд үндэслэн судалгааны өгүүлэл бичих ажил юм.
1. Судалгааны өгүүлэлийн бүтэц
Сэдэв буюу гарчиг
Өгүүллийн гарчиг нь үндсэн текстээс өөр шифрээр бичсэн байх ба бүгдийг том үсгээр бичсэн байна. Гарчиг нь өгүүллийн гол санааг агуулсан товч, тодорхой, оновчтой, томъёологдсон байх ёстой.
Зохиогчийн хаяг
Зөвхөн зохиогчийн овог нэрийг бичнэ.
Хураангуй \Abstract\
Хураанүй нь судалгааны ажлын агуулгын гол санааг товч тодорхой, ойлгомжтой байдлаар илэрхийлсэн 8-12 мөр байвал зохино.
Түлхүүр үг
Өгүүллийн цөм утгыг илэрхийлж чадахуйц цөөн тооны нэр үг ба холбоо үг байна.
Удиртгал
Өгүүллийн судалгааны арга, зорилго, зорилт, хэрэгцээ шаардлага, дэвшүүлж буй асуудал, таамаглал дэвшүүлж, түүнээ батлахын тулд ямар сорил, туршилтыг ямар аргаар хэрхэн гүйцэтгэсэн, хичнээн хэмжээний материал, мэдээлэл хуримтлуулж, ямар аргаар боловсруулалт хийсэн зэргийг дурдана.
Үндсэн хэсэг
Өөрийн судалгааны үр дүнг бусад судлаачдын судалгааны үр дүн, онол аргазүйн янз бүрийн чиглэл, үзэл баримтлалтай хэрхэн холбогдох хийгээд өөрийн таамаглалаа хэрхэн баталсан, эсвэл үгүйсгэсэн, ямар дүгнэлтэнд хүрч байгаа зэргийг ишлэл, баримт, нотолгоотой гаргана. Тоон үзүүлэлтэнд заавал математик боловсруулалт хийж бичнэ.
Судалгааны үр дүн
Энэ хэсэгт судлаач өөрийн гаргасан үр дүнг баталгаатай логик, дараалал сайтай, эмх цэгцтэй, ойлгомжтой бичнэ.
Судалгааны хязгаарлагдмал байдал
Судалгаа нь ямагт хязгаарлагдмал хүрээнд явагддаг учраас энэ талаар дурдах хэрэгтэй. Мөн энэ судалгаанд ямар ямар асуудлыг аль талаас нь хөндсөн хийгээд ямар чиглэлээр цаашид судалгаа хийх боломжтой байгаг энэ хэсэгт дурдвал зүгээр.
Дүгнэлт
Судалгааны үр дүнд гаргасан дүгнэлтүүдээ логик дэс дараатай, оновчтой, тодорхой хэлбэрээр бичнэ.
Иш татсан бүтээл, ашигласан материал
Энд зөвхөн өгүүлэлд иш татсан бүтээлийг болон өгүүлэлд ашигласан бүтээлийг оруулна. Ишлэл зүйлт хийх журмыг баримтлана.
Товчлол \ резюме\
Товчлолыг англи, оросхэлний аль нэгээр бичих бөгөөд англиар бол Sammary оросоор бол резюме гэж бичнэ. Товчлолд өгүүллийн үр дүн болон дүгнэлтийг нягтлан товчилж, монгол хэлээр бичсэн өгүүлэлд гадаад хэлээр, гадаад хэлээр бичсэн өгүүлэл бол монгол хэлээр бичнэ.
Судлаачийн тухай
Зохиогчийн овог нэр, эрдмийн зэрэг, ажлын газар буюу хаяг байна.
2. Бүтээлд тавих шаардлага
А. Техник шаардлага
Фонт – Arial Mon
Үсгийн өндөр – Size 12
Мөр хоорондын зай – 1 Single
Цаасны формат – А4 \210 х 297 мм\
Ашигтайн талбайн хэмжээ
Margins
= Top 3 cm
= Botton 3 cm
= Left 3 cm
=Right 2.5 cm
Хэмжээтэй, бичвэрийн өндөр 24 см байвал зохих бөгөөд бүтээл нь 1 хх-аас хэтрэхгүй, ном зүй ашигласан бүтээлийн жагсаалт, хавсралттай байж болно.
Зохиогч бүр өөрийн нэрийн англи бичлэгийг болон өгүүллийн нэрийн англи орчуулгын хамт өгөх ёстой.
Б. Өгүүлэлд тавих шаардлага:
- шинжлэх ухааны зохих төвшинд бичигдсэн
- Тухай салбарын онол, практикийн тулгамдсан асуудлыг хөндсөн байх
- агуулга нь сэдэвтэйгээ уялдсан байх
- эрдэм шинжилгээний зохих шаардлагыг хангасан байх
- Өгүүлэлд шинэ санааг дэвшүүлсэн байх
- тулгамдсан асуудлыг дэвшүүлсэн эсвэл шинэ туршилт судалгаа нэвтрүүлсэн
- ишлэл зүйлтийг зохих журмын дагуу хийсэн байх
- дүн шинжилгээ хийж, тодорхой дүгнэлт гаргасан байх
Судалгааны өгүүлэл нь доор чиг хандлагын аль нэгийг илэрхийлж байдаг.
Олон эх сурвалжаас авсан мэдээллийг нэгтгэн дүгнэх өгүүлэл
Судалгааны мэдээллийг нэгтгэн дүгнэх өгүүлэл
Хэрвээ өгүүлэл нь мэдээллийг нэгтгэн дүгнэсэн хэлбэртэй бол та зөвхөн уншсан зүйлийнхээ талаар өгүүлэх хэрэгтэй болно. Зарим тохиолдолд зөвхөн нэг эх сурвалжаас мэдээллйг олж авсан байж болох ба олон эх сурвалжаас авахыг чухалчлах хэрэгтэй.
Судалгааны мэдээллийг нэгтгэн дүгнэсэн өгүүлэл нь яагаад, яаж гэсэн асуудлыг хөндөн тавих ба энэ нь харьцуулан – ялгасан буюу шалтгаан үр дагаварт өгүүллийн аль нэг нь байдаг.
Сайн өгүүлэл дараах шаардлагыг хангасан байх ёстой.
- Тухайн сэдвээ нягтлан судалж, сайтар ойлгосон байна.
- Удиртгалд заагдсан сэдэв өгүүллийн явцад тогтвортой мөрдөгдөнө.
- Тодорхой зохион байгуулалтыг мөрдлөгө болгоно
- Зохиомж, найруулга сайн байх зарчмыг хэрэгжүүлнэ
- Шууд ишлэл, параграф зэрэг тухайн сэдэвт тус нэмэр болох тодотголуудыг агуулсан байна.
- Барим сэлтийг ишлэл, зүүлт, хашилт хаалтын хэлбэрээр оруулсан байна
- Ишлэл авсан ажлуудын жагсаалттай байна.
- Үзэл баримтлалын эх сурвалжуудыг нягт гүйцэд баримтжуулан гаргаж тавьсан байна.
- Нягтлан тодорхойлсон формат хэмжээг мөрдөнө
- Компьютрээр бичиж, чанартай сайн хэвэлсэн байна.
Судалгааны сайн өгүүлэл бичихэд тус болох зарим энгийн заавар
- Өгүүллийн хэмжээ
- Өгүүллийн бүтэц
- Өгүүллийн бичилт ба хэв маяг
- Злохиолын хулгайн тухай
Өгүүллийн хэмжээ
1. Алдаа мадаггүй байх ёстой
2. Өгүүллийн гарчгийн доор дараахзүйлийг бичнэ.
- Таны овог нэр
- Ажлын газар буюу эрдэм шинжилгээ байгууллагын нэр
- Албан тушаал
3. Фонт 12 байх ба тод, бичмэл хэлбэрийг тэр бүр ашиглах хэрэггүй.
4. Мөр хоорондын зай 1.5 эсвэл 2
5. Хуудасны бүх захаас нэг инч буюу 2.54 см зайтай бичнэ.
6. Lift justification буюу Align left –ийг ашигладаг.
7. Хуудсыг дугаарлана.
8. Бичсэн зүйлээ сайтар хянах
9. Үнгэж нуглахгүй байх
10. Ном зүйтэй байна
Өгүүллийн бүтэц
1. Өгүүллийн тойм зургийг бэлтгэх
2. Бүх өгүүлэл удиртгалтай байна.
- Батлах сэдэв: өгүүллийн товч хураангуй- энэ нь өгүүллийг нэг өгүүлбэрт багтаан хураангуйлдаг. Энэ бол таны гол үзэл баримтлал- өгүүллийг тань уншсаныхаа дараа уншигч долоо хоног санаж яваасай гэж найдаж яваа зүйл нь \гэдгийг энэ өгүүлэл харуулж байгаа юм\
- Сэдвээ хэрхэн дүрслэн үзүүлэх буюу гол санаагаа яаж гаргах тухай – энэ бол зөвхөн таны өгүүлэл дэхь дэд хэсгүүдийн жагсаалт – өгүүллийн төлөвлөгөө, зохион байгуулалт буюу бүтэц юм. Хэрвээ та тойм зургаа гаргасан бол энэ нь хялбар байх болно. \тулгуурлан авч үзлээ.\
3. Төлөвлөгөөгөө баттай мөрдөх- үүнийг хийх хамгийн хялбар аргууд нь тойм зургийнхаа дагуу хэсэг болон дэд хэсгүүдэд гарчигуудыг өгөх явдал юм. Хоёр хуудсаас илүү бол дэд гарчигтай байж болно.
4. Бүх өгүүлэл дүгнэлттэй байх хэрэгтэй.
- Та өгүүллийнхээ батлах сэдвийг дахин тэмдэглэ - Энэ нь удиртгалдаа өгүүлсэн зүйлээ дахин хэлнэ.- ялимгүй өөр үгсийг ашиглана гэсэн үг.
- Та бас өгүүлэлдээ байгаа бусад хэрэгтэй баримт материалыг дахин товчхон томъёолон оруулаарай.
- Төгсгөлд нь өөрийн дүгнэлт, санал болгон нэг хоёр зүйлийг санал болгон нэмж хэлээрэй.
Бичилт ба хэв маяг
Бичилтийн хэв маяг нь эмперик шинжтэй өөрөөр хэлбэл тодорхойгүй санаа бодлыг биш харин баримтын талаар хэлэлцдэг. Мөн өгүүлэл бичиж байхдаа физик болон бусад тодорхой шинжлэх ухааны сурах бичиг уншиж байна гэж төсөөлөх явдал юм.
Хэрэглэгдэх ёсгүй зарим үг хэллэг
Би... боддог
Би ... мэдэрдэг
Би ... итгэдэг
Энэ надад ... санагддаг
Энэ бол ... хамгийн сайн\муу\ арга зам
Сайн мэддэг
Бид бүгдийн мэдэж байгаагаар...
Мэдээжийн ...
Би энэ өгүүллийг эхэлж байхдаа...
Өгүүлэл бичихэд анхаарах зүйлс
1. Төвлөрөл: батлах сэдвээ ямагт санаж бай, өөрийн санааагаа гаргах эсвэл дахин илэрхийлэхдээ ч түүнийг эргэн сана.
2. Хөгжил: та өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлэхийн тулд логик үндэслэлийг гаргаж, түүнийгээ баримт сэлт, үзэгдэл юмстай эргүүлэн холбох ёстой гэдгийг сана.
3. Уялдаа холбоо: энгийнээр хэлбэл энэ нь таны өгүүлэл утга төгөлдар болов уу? уялдаа холбоо байна уу? гэдгээ заавал хянах ёстой.
4. Хамгийн сайн бичилт гэдэг нь хамгийн ссайн зохиолч шиг дахин дахин бичих, сайжруулах явдал юм.
Зохиолын хулгай.

Áèå äààëò

Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

“ Ò¿¿õ íèéãìèéí óõààíû äèäàêòèê” ñîíãîõ õè÷ýýëèéí áèå äààëò


№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Ýõ çîõèîë óíøèæ ñóäëàí õàìãààëàõ
Ò¿¿õèéí õîëáîãäîõ íîì çîõèîë óíøèæ ä¿ãíýëò õèéõ ÷àäâàð äàäàëòàé áîëîõ
Ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
Ø.íàöàãäîðæ “Õàëõûí ò¿¿õ”
Ä. Ãîíãîð “Õàëõ òîâ÷îîí ”
2011 îíû 3 ñàðûí 25 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ
-
2. Ìóçåé ¿çýæ ñóäàëãàà ä¿ãíýëò õèéõ Ò¿¿õòýé õîëáîãäîõ áîäèò ç¿éëòýé òàíèëöàæ ñóðãàëòàíä àøèãëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõ ¯íäñýíèé ò¿¿õèéí ìóçåé
Áîãä õààíû ìóçåé
÷îéæèí ëàìûí ìóçåé
Òºðèéí ò¿¿õèéí ìóçåé

2011 îíû ñàðûí 18
3. ¯ç¿¿ëýí ñóðãàëòûí õýðýãëýãäýõ¿¿í õèéõ Ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ õýðýãëýãäýõ¿¿í ìàòåðèàëûí íººöòýé áîëîõ Ò¿¿õèéí ¿å øàò á¿ðýýð ¿ç¿¿ëýí ñóðãàëòûí õýðýãëýãäýõ¿¿í õèéõ
Òºðºë á¿ðèéí ñõåì, òóëãóóð äîõèî, äèàãðàìì, äèäàêòèê ìàòåðèàë áýëòãýõ 2011 îíû 4 ñàðûí 12
4. Ýêñêóðñ àÿëàë õèéæ, ò¿¿õèéí äóðñãàëóóäòàé òàíèëöàõ Ñóðãàëòàíä àøèãëàõ õýðýãëýãäýõõ¿í ìàòåðèàëûí íººöòýé áîëîõ, àÿëàë, ýêñêóðñûí õè÷ýýëèéã çîõèîí áàéãóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõ Ýêñêóðñ àÿëàë õèéõ ìàðøðóòûí õóâèëáàð ãàðãàõ
Óá õîò áîëîí õîòîîñ õîëã¿é îðøèõ á¿ñ íóòàãò áóé ò¿¿õèéí äóðñãàëóóäòàé òàíèëöàõ 2011 îíû 4 ñàðûí 1
5. Ìýòãýëöýýí óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ Ìýòãýëöýýíèé óðëàã ýçýìøèõ àðãàç¿éòýé òàíèëöàõ, õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëàõ ÷àäâàð äàäàëòàé áîëîõ Ìýòãýëöýýíèé óðëàã ýçýìøèõ àðãàç¿éòýé òàíèëöàõ
Ñýäâèéí õóâèëáàð áîëîâñðóóëàõ
Ñýäâèéí äàãóó õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëàõ 2011 îíû 4 ñàðûí 7
6. Ýññý, ðåôåðàò Ñýäâèéí áîëîâñðóóëàëò õèéõ, õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõ Ñýäâèéí áîëîâñðóóëàëò õèéõ
ñýäâèéí õ¿ðýýíä èëòãýë çîõèîí áàéãóóëàõ
ìýòãýëöýýí õýëýëö¿¿ëýã çîõèîí áàéãóóëàõ 2011 îíû 2 ñàðûí 17


Àøèãëàõ ìàòåðèàë

- Ãàçàðç¿éí íýýëòèéí òîâ÷ ò¿¿õ ÓÁ 1985 îí
-Ãîíãîðæàâ .Ó. “Äóíäàä çóóíû ò¿¿õèéí óíøèõ áè÷èã”
-Êóçèøèí.Â.È. “ Ýðòíèé äîðíî äàõèíû ò¿¿õ “ÓÁ 2008 îí
-Ñàíæààñ¿ðýí.Ö.”Ýðòíèé äýëõèé äàõèíû ò¿¿õèéí äýýæ áè÷èã ”ÓÁ 1985 îí
-Ñýð –Îä.Ã. “Àçèéí ò¿¿õèéí òîâ÷ õýðýãëýãäýõ¿¿í” ÓÁ 2006 îí
-Ñýð –Îä.Ã. “Ýðòíèé Ãðåê – Ðîìûí ò¿¿õèéí òîâ÷ õýðýãëýãäýõ¿¿í” ÓÁ 2006 îí
- Àâèðìýä.Ý “ÁÍÌÀÓ-ûí òºðèéí ýðõ ç¿é” 1965, 1969, 1987 îí
- Àìàðñàíàà. Æ. “Õ¿íèé ýðõ” ÓÁ 2000
- Áàÿðñàéõàí.Ä. “Ýðõ ç¿éí îíîë”ÓÁ 1996
- Áîëäáààòàð.Æ, Ë¿íäýýæàíöàí.Ä “Ìîíãîëûí óëñ òºð ýðõç¿éí ò¿¿õýí óëàìæëàë”ÓÁ 1997 îí
- Áàòàà.Ã. “Ìîíãîë óëñûí ¿íäñýí õóóëèóä, òýäãýýðò îðñîí íýìýëò ººð÷ëºëò¿¿ä”ÓÁ 1998 îí
- Ë¿íäýýæàíöàí.Ä. “¿íäñýí õóóëèéí ýðõç¿é”ÓÁ 2000 îí
- Ï¿ðýâ. Î.”ìîíãîëûí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûã õ¿ì¿¿íø¿¿ëýõ îíîë, àðãàç¿éí çàðèì àñóóäàë”ÓÁ 2007 îí
- ÒÍÓ- íû áîëîâñðîëûí ñòàíäàðò ÓÁ 2004 îí
- ÍÓ –íû áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ àðãàç¿é ÓÁ 2008 îí
- ÁÍÌÀÓ –ûí ò¿¿õ 3 áîòü 1967,1970 îí
- Áîëäáààòàð.Æ. “Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ”1999 îí
- ×.Äàëàé “Ìîíãîëûí ò¿¿õ” 3 áîòü 1992,1994 îí
- Ø. Øèðýíäýíäýâ”Ìîíãîë àðäûí õóâüñãàëûí ò¿¿õ”ÓÁ 1969
- Öåýíáàçàð.Ë. “Èõ ìîíãîë óëñ ” ÓÁ 2000 îí
- “Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ” 5 áîòü ÓÁ 2003 îí
- “Ìîíãîë óëñûí òºðèéí áàéãóóëàë óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé õºãæèë” 1 áîòü 1995 îí
- Íàìæèì. Ò. “Ìîíãîëûí ýðò áà ýä¿¿ãýý”ÓÁ 1986 îí ãýõ ìýò







Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Èðãýíøèë ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Õ¿íèé ýðõ, ¿¿ðýã

Èðãýí áîëæ òºëºâøèõºä øààðäëàãàòàé ¸ñ ç¿é, ýðõç¿éí ñóóðü îéëãîëò,óóäûã ìýäýõ, èðãýíèé ýðõ ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõ ¸ñ ç¿é, ýðõ ç¿éí õýì õýìæýýã ìºðäºõ îéëãîëòóóäûã ìýäýõ,
Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 13 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ









Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Ìîíãîëûí ò¿¿õèéí áîëîâñðî- ëûí îíöëîã

Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé ò¿¿õ, ò¿¿õèéí îëîí òàëò ¿çýãäýë, ¿éë ÿâäëûí áîëñîí îí öàã, øàëòãààí, òýäãýýðèéí õîëáîî õàìààðàë, õóóëü ç¿é òîãòîëûí óÿëäàà ø¿òýëöýý, ýåðýã áà ñºðºã ¿ð äàãàâàð, ò¿¿õýí ñóðâàëæ, ñóðãàìæ, çýðãèéã øèíæëýõ óõààíû ñ¿¿ëèéí ¿åèéí îëîëòóóäàä òóëãóóðëàí ñóäëàõ, çààõ àðãàç¿é ìýäëýã ÷àäâàð, äàäëàãà ýçýìøèõ, ò¿¿õèéí øèíæëýõ óõààíû ìýäëýãòýé áîëîõ
-

Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 15 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ












Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

ÁÀÁ –èéí 2 àíãèéí “ Õè÷ýýíã¿é áè÷èã ” õè÷ýýëèéí áèå äààëò

Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1. Ãàð ç¿ãøð¿¿ëýõ äàñãàë õèéõ

Õè÷ýýíã¿é áè÷ãèéí õóâèëáàðò ñóðàõ áè÷èã
Áÿìáàöýðýí áà áóñàä “ Ìîíãîë õýë 1”
1 - ð àíãèéí ìîíãîë õýëíèé áàãøèéí íîì 2 äýâòýð õóóëàí áè÷èã õèéõ
2011 îíû 2 ñàðûí 10 íààñ – 17 íû õîîðîíä ¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãà 10 îíîî
Çóðëàãà, ¿ñýãòýé õîëáîîòîé õýðýãëýãäýõ¿¿í ìàòåðèàë 20 îíîî
Õóóëàí áè÷èã 20 îíîî
¯íýëãýýíèé øàëãóóð íü: Çóðëàãààð ¿ñýã á¿òýýõ ÷àäâàð, çóðëàãà ¿ñýã, ¿ãèéí çºâ õîëáîëò, ÷àäâàð, õýðýãëýãäýõ¿¿í ìàòåðèàëûã îíîâ÷òîé ñîíãîñîí áàéäàë
2.
¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãà ¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãûã öýýæëýõ, ñóðãàëòûí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõîä áýëäýõ
¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãûã öýýæëýõ, áè÷èõ äàäëàãà õèéõ

3. ¯ñýã òàíèóëàõ çóðëàãûí õýðýãëýãäýõ¿¿í ¯ñýã òàíèóëàõ çóðëàãûí
õýðýãëýãäýõ¿¿íèéã ñóðãàëòàíä àøèãëàõàä áýëòãýõ Çóðëàãà, ¿ñýãòýé õîëáîîòîé õýðýãëýãäýõ¿¿í ìàòåðèàë öóãëóóëàõ














Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

ÁÀÁ –èéí 2 àíãèéí “ Õ¿¿õäèéí óðàí çîõèîë ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.
Õ¿¿õäèéí óðàí çîõèîëûí õýë íàéðóóëãûí îíöëîã Õ¿¿õäýä çîðèóëñàí çîõèîë á¿òýýëòýé òàíèëöàõ, àãóóëãûí õ¿ðýýíä òîâ÷ëîë õèéõ, ýõèéã ÿðèõ ÷àäâàð äàäàëòàé áîëîõ ÌÓÇÄ 10 áîòü áîëîí ñóðàõ áè÷èã
Äàðààõ ñýäâèéí õ¿ðýýíä óíøèõ, òýìäýãëýë õºòëºõ, òîâ÷ëîõ, öýýæëýõ
Ä. Íàöàãäîðæ “Õýíç õóðãà, Îä ”
Ö. Äàìäèíñ¿ðýí “ª÷¿¿õýí 4 ¿ëãýð”
Ñ. Áóÿííýìýõ “Áîð áîð áîëæìîð ºã¿¿ëëýã¿¿ä”
Ï. Õîðëîî “Àëò ìºí㺠õî¸ð”
Ë. Áàäàð÷ “Õ¿æèéí ãàë, Óíàãà”
Ä. Äàðæàà “Õàìãèéí õýö¿¿ íü þó âý?”
×. Ëîäîéäàìáà “Ìàíàé ñóðãóóëèéíõàí”
×. Ëõàìñ¿ðýí “ Ìààìóó íààø èð, Õ¿ðýí ìîðü íàéðàãëàë”
Ö. ̺íõ “Áàíõàð ìèíü”
Ä. Ñîäíîìäîðæ “Æèãìýä Òîãìèä õî¸ð, Íîðîâûí íàìòàð”
Ë. Ò¿äýâ “ Õîðâîîòîé òàíèëöñàí ò¿¿õ, ̺íõèéí ãàë òóóæ ”
Ö.Óëàìáàÿð “Ãýðýëò õ¿¿”
×. Àðüÿàõ¿¿ “Ñ¿¿ëýíõ¿¿ä òîõèîëäñîí ÿâäàë”
Ø. Öýíä – Àþóø “Àäòàé Ìÿòàâ”
Ñ. Ìàíäàõñàí” Îëääîãã¿é îõèí ø¿ëýã ”
Ø. Ýíõáàÿð “ßíçàãà” ø¿ëýã



2011 îíû 2 ñàðûí 10 – íààñ 17


Íýã ñýäýâ 5 îíîî íèéò 100 îíîîíû ã¿éöýòãýëòýé
¯íýëãýýíèé øàëóãóóð íü:
Òýìäýãëýë õºòºëñºí áàéäàë, óðàí òîä óíøèëò, àãóóëãûí õ¿ðýýíä îíîâ÷òîé ÿðèõ ÷àäâàð







Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

1 êóðñûí “Эрүүл мэндийн боловсрол ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.

Хоол хүнсний эрүүл мэнд
Ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààðõ ººðò õýðýãòýé ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ Интернет
Ном хэвлэл, тараах материал,
Бие даалт хийх
Эрүүл мэндийн байгууллагатайгаа хамтарч ажиллах, судалгаа материал цуглуулах, өөрийн дүгнэлтийг хийх \ямар нэг сэдвийг нарийвчлан авч судалж болно. \
2011 îíû 2 ñàðûí 12 Нэг бие даалт 50 оноо нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
-Судалгаа материал цуглуулж ашигласан байдал
-Өөрийн дүгнэлт хийсэн байдал



2.

Халдварт өвчин


Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

3 êóðñûí “ Ìîíãîë õýëíèé äèäàêòèê ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Íýãæ õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ

Íýãæ õè÷ýýëèéí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ ÷àäâàð äàäàëòàé áîëîõ - “Ìîíãîë õýë 2”
-“ Ìîíãîë õýë 3”
- Ìîíãîë õýëíèé áàãøèéí íîì
- Ö. Îþóí “Êèððèêþëèì áîëîâñðóóëàõ àðãàç¿é” 2008 îí
- Àìæèëòòàé áàãøëàõóé - 2 2, 3 àíãèéí ñóðàõ áè÷ãýýñ ñýäýâ ñîíãîæ 2 õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, õºòºëáºðèéí äàãóó ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ ä¿ãíýëò õèéñýí áàéõ

2011 îíû 2 ñàðûí 12 Õºòºëáºð òóñ á¿ð 50 оноо нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Õºòºëáºðèéí õàìðàõ õ¿ðýý, çîðèëãî, çîðèëò, àãóóëãà, àðãàç¿é, õýðýãëýãäýõ¿¿íèéã îíîâ÷òîé òîäîðõîéëñîí ýñýõ
- Õºòºëáºðèéí ¿éë àæèëëàãàà îíîâ÷òîé ýñýõ
- Ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ ººðòºº ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãñºí ýñýõ





Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Äýëõèéí ò¿¿õ ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò


№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Äýëõèéí ò¿¿õèéí ýðòíèé ¿å

Îí òîîëîë, ýðèí, ìÿíãàí, çóóí, ò¿¿õèéí ¿å÷ëýë, õ¿í òºðºëõòºíèé ò¿¿õèéí ¿íäñýí ¿å¿ä, ò¿¿õèéí áàðèìò ýõ ñóðâàëæèéí òàëààð ìýäëýãòýé áîëîõ - Ãàçàðç¿éí íýýëòèéí òîâ÷ ò¿¿õ ÓÁ 1985 îí
-Ãîíãîðæàâ .Ó. “Äóíäàä çóóíû ò¿¿õèéí óíøèõ áè÷èã”
-Êóçèøèí.Â.È. “ Ýðòíèé äîðíî äàõèíû ò¿¿õ “ÓÁ 2008 îí
-Ñàíæààñ¿ðýí.Ö.”Ýðòíèé äýëõèé äàõèíû ò¿¿õèéí äýýæ áè÷èã ”ÓÁ 1985 îí
-Ñýð –Îä.Ã. “Àçèéí ò¿¿õèéí òîâ÷ õýðýãëýãäýõ¿¿í” ÓÁ 2006 îí
-Ñýð –Îä.Ã. “Ýðòíèé Ãðåê – Ðîìûí ò¿¿õèéí òîâ÷ õýðýãëýãäýõ¿¿í” ÓÁ 2006 îí
Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 12 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ
-














Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Èðãýíøèë ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Õ¿íèé ýðõ, ¿¿ðýã

Èðãýí áîëæ òºëºâøèõºä øààðäëàãàòàé ¸ñ ç¿é, ýðõç¿éí ñóóðü îéëãîëò,óóäûã ìýäýõ, èðãýíèé ýðõ ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõ ¸ñ ç¿é, ýðõ ç¿éí õýì õýìæýýã ìºðäºõ îéëãîëòóóäûã ìýäýõ, - Àâèðìýä.Ý “ÁÍÌÀÓ-ûí òºðèéí ýðõ ç¿é” 1965, 1969, 1987 îí
- Àìàðñàíàà. Æ. “Õ¿íèé ýðõ” ÓÁ 2000
- Áàÿðñàéõàí.Ä. “Ýðõ ç¿éí îíîë”ÓÁ 1996
- Áîëäáààòàð.Æ, Ë¿íäýýæàíöàí.Ä “Ìîíãîëûí óëñ òºð ýðõç¿éí ò¿¿õýí óëàìæëàë”ÓÁ 1997 îí
- Áàòàà.Ã. “Ìîíãîë óëñûí ¿íäñýí õóóëèóä, òýäãýýðò îðñîí íýìýëò ººð÷ëºëò¿¿ä”ÓÁ 1998 îí
- Ë¿íäýýæàíöàí.Ä. “¿íäñýí õóóëèéí ýðõç¿é”ÓÁ 2000 îí
- Ï¿ðýâ. Î.”ìîíãîëûí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûã õ¿ì¿¿íø¿¿ëýõ îíîë, àðãàç¿éí çàðèì àñóóäàë”ÓÁ 2007 îí
- ÒÍÓ- íû áîëîâñðîëûí ñòàíäàðò ÓÁ 2004 îí
- ÍÓ –íû áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ àðãàç¿é ÓÁ 2008 îí
Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 13 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ









Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Ìîíãîëûí ò¿¿õèéí áîëîâñðî- ëûí îíöëîã

Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé ò¿¿õ, ò¿¿õèéí îëîí òàëò ¿çýãäýë, ¿éë ÿâäëûí áîëñîí îí öàã, øàëòãààí, òýäãýýðèéí õîëáîî õàìààðàë, õóóëü ç¿é òîãòîëûí óÿëäàà ø¿òýëöýý, ýåðýã áà ñºðºã ¿ð äàãàâàð, ò¿¿õýí ñóðâàëæ, ñóðãàìæ, çýðãèéã øèíæëýõ óõààíû ñ¿¿ëèéí ¿åèéí îëîëòóóäàä òóëãóóðëàí ñóäëàõ, çààõ àðãàç¿é ìýäëýã ÷àäâàð, äàäëàãà ýçýìøèõ, ò¿¿õèéí øèíæëýõ óõààíû ìýäëýãòýé áîëîõ
-ÁÍÌÀÓ –ûí ò¿¿õ 3 áîòü 1967,1970 îí
- Áîëäáààòàð.Æ. “Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ”1999 îí
- ×.Äàëàé “Ìîíãîëûí ò¿¿õ” 3 áîòü 1992,1994 îí
- Ø. Øèðýíäýíäýâ”Ìîíãîë àðäûí õóâüñãàëûí ò¿¿õ”ÓÁ 1969
- Öåýíáàçàð.Ë. “Èõ ìîíãîë óëñ ” ÓÁ 2000 îí
- “Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ” 5 áîòü ÓÁ 2003 îí
- “Ìîíãîë óëñûí òºðèéí áàéãóóëàë óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé õºãæèë” 1 áîòü 1995 îí
- Íàìæèì. Ò. “Ìîíãîëûí ýðò áà ýä¿¿ãýý”ÓÁ 1986 îí ãýõ ìýò
Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 15 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ















Áèå äààëòûí ñýäýâ
1. Ìîíãîëûí ò¿¿õèéí ñóäàëãààíû àðãàç¿é
2. Ìîíãîëûí ò¿¿õèéí ¿å÷ëýë
3. Óðàã òºðëèéí áàéãóóëëûí ¿å
4. Ìîíãîë íóòàã äàõü ýðòíèé õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàë, õºãæèë
5. Îâãèéí áàéãóóëàë, ò¿¿íèé ãîë øèíæ àìüäðàëûí õýëáýð
6. ×óëóóí çýâñãèéí ¿å
7. Ìîíãîëûí ýðòíèé óëñóóäûí ¿å
8. Èõ ìîíãîë óëñ áîëîí ìîíãîë ã¿ðíèé ¿å
9. Ìîíãîëûí íýãäñýí óëñ áàéãóóëàãäàõààñ ºìíº ìîíãîë àéìàã, õàíëèãóóä, ìîíãîë óãñààòíû óäàì ãàðàë
10. Õàìàã ìîíãîë óëñ
11. Ìîíãîëûí íýãäñýí óëñ á¿ðýëäýí òîãòñîí íü
12. ×èíãèñèéí äàðààõ õààäûí ¿åèéí ìîíãîë ã¿ðýí
13. Ìîíãîë ã¿ðýí çàäàðñàí íü
14. Ìàíæèéí ¿åèéí ìîíãîëûí ò¿¿õ
15. Îëíîî ºðãºãäñºí ìîíãîë óëñ
16. 21 îíû ¿íäýñíèé àðä÷èëñàí õóâüñãàë
17. Ìîíãîëûí òºð ýðõç¿éí ò¿¿õýí óëàìæëàë
18. Ìîíãîëûí óëñ òºðèéí õàðèëöààíû ò¿¿õèéí ºðíºë õºãæèë
19. Ìîíãîëûí ò¿¿õýíä òºðèéí ç¿òãýëòýí¿¿äèéí ðîëü
20. Ìîíãîëûí íèéãìèèéí õàðèëöààíû ò¿¿õýí õºãæëèéí àñóóäàë
21. Ìîíãîë÷óóäûí àæ àõóé, ýäèéí çàñãèéí àìüäðàë
22. Ìîíãîë÷óóäûí ñî¸ë
23. Ìîíãîë÷óóäûí øàøèí ø¿òëýã
24. Ìîíãîë÷óóäûí îëîí óëñûí õàðèëöàà, òºðèéí ãàäààä áîäëîãî
25. Äýëõèé äàõèíû áîëîí á¿ñ íóòãèéí ò¿¿õýíä ìîíãîë÷óóäûí ã¿éöýòãýñýí ¿¿ðýã
Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

ÁÀÁ –èéí 2 àíãèéí “ Õè÷ýýíã¿é áè÷èã ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1. Äýòâýðò áè÷èõ äàäëàãà àæèë Ãàð ç¿ãøð¿¿ëýõ äàñãàë õèéõ

Õè÷ýýíã¿é áè÷ãèéí õóâèëáàðò ñóðàõ áè÷èã
Áÿìáàöýðýí áà áóñàä “ Ìîíãîë õýë 1”
1 - ð àíãèéí ìîíãîë õýëíèé áàãøèéí íîì 2 äýâòýð õóóëàí áè÷èã õèéõ
2011 îíû 2 ñàðûí 10 íààñ – 17 íû õîîðîíä ¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãà 10 îíîî
Çóðëàãà, ¿ñýãòýé õîëáîîòîé õýðýãëýãäýõ¿¿í ìàòåðèàë 20 îíîî
Õóóëàí áè÷èã 20 îíîî
¯íýëãýýíèé øàëãóóð íü: Çóðëàãààð ¿ñýã á¿òýýõ ÷àäâàð, çóðëàãà ¿ñýã, ¿ãèéí çºâ õîëáîëò, ÷àäâàð, õýðýãëýãäýõ¿¿í ìàòåðèàëûã îíîâ÷òîé ñîíãîñîí áàéäàë
2.
¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãà ¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãûã öýýæëýõ, ñóðãàëòûí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõîä áýëäýõ
¯ñýã á¿òýõ ¿íäñýí çóðëàãûã öýýæëýõ, áè÷èõ äàäëàãà õèéõ

3. ¯ñýã òàíèóëàõ çóðëàãûí õýðýãëýãäýõ¿¿í ¯ñýã òàíèóëàõ çóðëàãûí
õýðýãëýãäýõ¿¿íèéã ñóðãàëòàíä àøèãëàõàä áýëòãýõ Çóðëàãà, ¿ñýãòýé õîëáîîòîé õýðýãëýãäýõ¿¿í ìàòåðèàë öóãëóóëàõ














Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

ÁÀÁ –èéí 2 àíãèéí “ Õ¿¿õäèéí óðàí çîõèîë ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.
Õ¿¿õäèéí óðàí çîõèîëûí õýë íàéðóóëãûí îíöëîã Õ¿¿õäýä çîðèóëñàí çîõèîë á¿òýýëòýé òàíèëöàõ, àãóóëãûí õ¿ðýýíä òîâ÷ëîë õèéõ, ýõèéã ÿðèõ ÷àäâàð äàäàëòàé áîëîõ ÌÓÇÄ 10 áîòü áîëîí ñóðàõ áè÷èã
Äàðààõ ñýäâèéí õ¿ðýýíä óíøèõ, òýìäýãëýë õºòëºõ, òîâ÷ëîõ, öýýæëýõ
Ä. Íàöàãäîðæ “Õýíç õóðãà, Îä ”
Ö. Äàìäèíñ¿ðýí “ª÷¿¿õýí 4 ¿ëãýð”
Ñ. Áóÿííýìýõ “Áîð áîð áîëæìîð ºã¿¿ëëýã¿¿ä”
Ï. Õîðëîî “Àëò ìºí㺠õî¸ð”
Ë. Áàäàð÷ “Õ¿æèéí ãàë, Óíàãà”
Ä. Äàðæàà “Õàìãèéí õýö¿¿ íü þó âý?”
×. Ëîäîéäàìáà “Ìàíàé ñóðãóóëèéíõàí”
×. Ëõàìñ¿ðýí “ Ìààìóó íààø èð, Õ¿ðýí ìîðü íàéðàãëàë”
Ö. ̺íõ “Áàíõàð ìèíü”
Ä. Ñîäíîìäîðæ “Æèãìýä Òîãìèä õî¸ð, Íîðîâûí íàìòàð”
Ë. Ò¿äýâ “ Õîðâîîòîé òàíèëöñàí ò¿¿õ, ̺íõèéí ãàë òóóæ ”
Ö.Óëàìáàÿð “Ãýðýëò õ¿¿”
×. Àðüÿàõ¿¿ “Ñ¿¿ëýíõ¿¿ä òîõèîëäñîí ÿâäàë”
Ø. Öýíä – Àþóø “Àäòàé Ìÿòàâ”
Ñ. Ìàíäàõñàí” Îëääîãã¿é îõèí ø¿ëýã ”
Ø. Ýíõáàÿð “ßíçàãà” ø¿ëýã



2011 îíû 2 ñàðûí 10 – íààñ 17


Íýã ñýäýâ 5 îíîî íèéò 100 îíîîíû ã¿éöýòãýëòýé
¯íýëãýýíèé øàëóãóóð íü:
Òýìäýãëýë õºòºëñºí áàéäàë, óðàí òîä óíøèëò, àãóóëãûí õ¿ðýýíä îíîâ÷òîé ÿðèõ ÷àäâàð







Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

1 êóðñûí “Эрүүл мэндийн боловсрол ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.

Хоол хүнсний эрүүл мэнд
Ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààðõ ººðò õýðýãòýé ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ Интернет
Ном хэвлэл, тараах материал,
Бие даалт хийх
Эрүүл мэндийн байгууллагатайгаа хамтарч ажиллах, судалгаа материал цуглуулах, өөрийн дүгнэлтийг хийх \ямар нэг сэдвийг нарийвчлан авч судалж болно. \
2011 îíû 2 ñàðûí 12 Нэг бие даалт 50 оноо нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
-Судалгаа материал цуглуулж ашигласан байдал
-Өөрийн дүгнэлт хийсэн байдал



2.

Халдварт өвчин


Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

3 êóðñûí “ Ìîíãîë õýëíèé äèäàêòèê ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Íýãæ õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ

Íýãæ õè÷ýýëèéí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ ÷àäâàð äàäàëòàé áîëîõ - “Ìîíãîë õýë 2”
-“ Ìîíãîë õýë 3”
- Ìîíãîë õýëíèé áàãøèéí íîì
- Ö. Îþóí “Êèððèêþëèì áîëîâñðóóëàõ àðãàç¿é” 2008 îí
- Àìæèëòòàé áàãøëàõóé - 2 2, 3 àíãèéí ñóðàõ áè÷ãýýñ ñýäýâ ñîíãîæ 2 õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, õºòºëáºðèéí äàãóó ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ ä¿ãíýëò õèéñýí áàéõ

2011 îíû 2 ñàðûí 12 Õºòºëáºð òóñ á¿ð 50 оноо нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Õºòºëáºðèéí õàìðàõ õ¿ðýý, çîðèëãî, çîðèëò, àãóóëãà, àðãàç¿é, õýðýãëýãäýõ¿¿íèéã îíîâ÷òîé òîäîðõîéëñîí ýñýõ
- Õºòºëáºðèéí ¿éë àæèëëàãàà îíîâ÷òîé ýñýõ
- Ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ ººðòºº ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãñºí ýñýõ




Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Äýëõèéí ò¿¿õ ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò


№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Äýëõèéí ò¿¿õèéí ýðòíèé ¿å

Îí òîîëîë, ýðèí, ìÿíãàí, çóóí, ò¿¿õèéí ¿å÷ëýë, õ¿í òºðºëõòºíèé ò¿¿õèéí ¿íäñýí ¿å¿ä, ò¿¿õèéí áàðèìò ýõ ñóðâàëæèéí òàëààð ìýäëýãòýé áîëîõ - Ãàçàðç¿éí íýýëòèéí òîâ÷ ò¿¿õ ÓÁ 1985 îí
-Ãîíãîðæàâ .Ó. “Äóíäàä çóóíû ò¿¿õèéí óíøèõ áè÷èã”
-Êóçèøèí.Â.È. “ Ýðòíèé äîðíî äàõèíû ò¿¿õ “ÓÁ 2008 îí
-Ñàíæààñ¿ðýí.Ö.”Ýðòíèé äýëõèé äàõèíû ò¿¿õèéí äýýæ áè÷èã ”ÓÁ 1985 îí
-Ñýð –Îä.Ã. “Àçèéí ò¿¿õèéí òîâ÷ õýðýãëýãäýõ¿¿í” ÓÁ 2006 îí
-Ñýð –Îä.Ã. “Ýðòíèé Ãðåê – Ðîìûí ò¿¿õèéí òîâ÷ õýðýãëýãäýõ¿¿í” ÓÁ 2006 îí
Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 12 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ
-














Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Èðãýíøèë ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Õ¿íèé ýðõ, ¿¿ðýã

Èðãýí áîëæ òºëºâøèõºä øààðäëàãàòàé ¸ñ ç¿é, ýðõç¿éí ñóóðü îéëãîëò,óóäûã ìýäýõ, èðãýíèé ýðõ ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõ ¸ñ ç¿é, ýðõ ç¿éí õýì õýìæýýã ìºðäºõ îéëãîëòóóäûã ìýäýõ, - Àâèðìýä.Ý “ÁÍÌÀÓ-ûí òºðèéí ýðõ ç¿é” 1965, 1969, 1987 îí
- Àìàðñàíàà. Æ. “Õ¿íèé ýðõ” ÓÁ 2000
- Áàÿðñàéõàí.Ä. “Ýðõ ç¿éí îíîë”ÓÁ 1996
- Áîëäáààòàð.Æ, Ë¿íäýýæàíöàí.Ä “Ìîíãîëûí óëñ òºð ýðõç¿éí ò¿¿õýí óëàìæëàë”ÓÁ 1997 îí
- Áàòàà.Ã. “Ìîíãîë óëñûí ¿íäñýí õóóëèóä, òýäãýýðò îðñîí íýìýëò ººð÷ëºëò¿¿ä”ÓÁ 1998 îí
- Ë¿íäýýæàíöàí.Ä. “¿íäñýí õóóëèéí ýðõç¿é”ÓÁ 2000 îí
- Ï¿ðýâ. Î.”ìîíãîëûí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûã õ¿ì¿¿íø¿¿ëýõ îíîë, àðãàç¿éí çàðèì àñóóäàë”ÓÁ 2007 îí
- ÒÍÓ- íû áîëîâñðîëûí ñòàíäàðò ÓÁ 2004 îí
- ÍÓ –íû áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ àðãàç¿é ÓÁ 2008 îí
Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 13 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ









Батлав: ....................................\Тэнхимийн эрхлэгч Ì. È÷èííîðîâ \

4 êóðñûí “ Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ ” õè÷ýýëèéí 7 õîíîãèéí áèå äààëò

№ Ñýäýâ Çîðèëãî Àøèãëàõ ìàòåðèàë ÿéöýòãýõ àðãà÷ëàë Õóãàöàà ¯íýëãýý
1.


Ìîíãîëûí ò¿¿õèéí áîëîâñðî- ëûí îíöëîã

Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé ò¿¿õ, ò¿¿õèéí îëîí òàëò ¿çýãäýë, ¿éë ÿâäëûí áîëñîí îí öàã, øàëòãààí, òýäãýýðèéí õîëáîî õàìààðàë, õóóëü ç¿é òîãòîëûí óÿëäàà ø¿òýëöýý, ýåðýã áà ñºðºã ¿ð äàãàâàð, ò¿¿õýí ñóðâàëæ, ñóðãàìæ, çýðãèéã øèíæëýõ óõààíû ñ¿¿ëèéí ¿åèéí îëîëòóóäàä òóëãóóðëàí ñóäëàõ, çààõ àðãàç¿é ìýäëýã ÷àäâàð, äàäëàãà ýçýìøèõ, ò¿¿õèéí øèíæëýõ óõààíû ìýäëýãòýé áîëîõ
-ÁÍÌÀÓ –ûí ò¿¿õ 3 áîòü 1967,1970 îí
- Áîëäáààòàð.Æ. “Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ”1999 îí
- ×.Äàëàé “Ìîíãîëûí ò¿¿õ” 3 áîòü 1992,1994 îí
- Ø. Øèðýíäýíäýâ”Ìîíãîë àðäûí õóâüñãàëûí ò¿¿õ”ÓÁ 1969
- Öåýíáàçàð.Ë. “Èõ ìîíãîë óëñ ” ÓÁ 2000 îí
- “Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ” 5 áîòü ÓÁ 2003 îí
- “Ìîíãîë óëñûí òºðèéí áàéãóóëàë óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé õºãæèë” 1 áîòü 1995 îí
- Íàìæèì. Ò. “Ìîíãîëûí ýðò áà ýä¿¿ãýý”ÓÁ 1986 îí ãýõ ìýò
Äàðààõ ñýäâ¿¿äýýñ îþóòàí ñîíãîí àâ÷ áèå äààëò õèéæ, èëòãýë õàìãààëàõ
2011 îíû 2 ñàðûí 15 Áèå äààëò 50 оноо, õàìãààëàëò 50 îíîî нийт 100 онооны даалгавар байна.
Үнэлгээний шалгуур:
- Áèå äààëò áè÷èõ øààðäëàãûã õàíãàñàí ýñýõ
- Àøèãëàñàí ìàòåðèàë îíîâ÷òîé ýñýõ
- Õàìãààëàõ ÷àäâàð äàäàë ýçýìøñýí ýñýõ















Áèå äààëòûí ñýäýâ
26. Ìîíãîëûí ò¿¿õèéí ñóäàëãààíû àðãàç¿é
27. Ìîíãîëûí ò¿¿õèéí ¿å÷ëýë
28. Óðàã òºðëèéí áàéãóóëëûí ¿å
29. Ìîíãîë íóòàã äàõü ýðòíèé õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàë, õºãæèë
30. Îâãèéí áàéãóóëàë, ò¿¿íèé ãîë øèíæ àìüäðàëûí õýëáýð
31. ×óëóóí çýâñãèéí ¿å
32. Ìîíãîëûí ýðòíèé óëñóóäûí ¿å
33. Èõ ìîíãîë óëñ áîëîí ìîíãîë ã¿ðíèé ¿å
34. Ìîíãîëûí íýãäñýí óëñ áàéãóóëàãäàõààñ ºìíº ìîíãîë àéìàã, õàíëèãóóä, ìîíãîë óãñààòíû óäàì ãàðàë
35. Õàìàã ìîíãîë óëñ
36. Ìîíãîëûí íýãäñýí óëñ á¿ðýëäýí òîãòñîí íü
37. ×èíãèñèéí äàðààõ õààäûí ¿åèéí ìîíãîë ã¿ðýí
38. Ìîíãîë ã¿ðýí çàäàðñàí íü
39. Ìàíæèéí ¿åèéí ìîíãîëûí ò¿¿õ
40. Îëíîî ºðãºãäñºí ìîíãîë óëñ
41. 21 îíû ¿íäýñíèé àðä÷èëñàí õóâüñãàë
42. Ìîíãîëûí òºð ýðõç¿éí ò¿¿õýí óëàìæëàë
43. Ìîíãîëûí óëñ òºðèéí õàðèëöààíû ò¿¿õèéí ºðíºë õºãæèë
44. Ìîíãîëûí ò¿¿õýíä òºðèéí ç¿òãýëòýí¿¿äèéí ðîëü
45. Ìîíãîëûí íèéãìèèéí õàðèëöààíû ò¿¿õýí õºãæëèéí àñóóäàë
46. Ìîíãîë÷óóäûí àæ àõóé, ýäèéí çàñãèéí àìüäðàë
47. Ìîíãîë÷óóäûí ñî¸ë
48. Ìîíãîë÷óóäûí øàøèí ø¿òëýã
49. Ìîíãîë÷óóäûí îëîí óëñûí õàðèëöàà, òºðèéí ãàäààä áîäëîãî
50. Äýëõèé äàõèíû áîëîí á¿ñ íóòãèéí ò¿¿õýíä ìîíãîë÷óóäûí ã¿éöýòãýñýí ¿¿ðýã

Íýãæ õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõàä àíõààðàõ ç¿éë

Хамрах хүрээг тодорхойлохдоо:
• Боловсролын түвшин, ангийг тодорхойлсон байх
• Тухайн насны суралцагчид болон ангийн хөгжлийн түвшин, онцлогийг тодорхойлсон байх
• Суралцагчдын өмнөх төсөөллийг судалж тодорхойлсон байх
Сургалтын хөтөлбөрийг чанартай сайн боловсруулахын урьдчилсан нөхцөл нь тухайн хөтөлбөрөөр хичээллэх гэж байгаа суралцагчдын өмнөх төсөөлөл (амьдралаас олж авсан мэдлэг, чадвар, туршлага)-ийг судлах явдал юм. Түүнчлэн хамтарч ажиллах суралцагчид, хамт олны хөгжлийн түвшин, онцлогт нийцүүлэн хөтөлбөрийн агуулга, арга зүйгээ боловсруулна.
Иймээс хамрах хүрээ хэсгийг томьёолохдоо зөвхөн анги бичих нь шаардлагад нийцэхгүй бөгөөд суралцагчдын нас сэтгэхүйн онцлог, өмнөх төсөөллийг тодорхойлсон байна.

Хэрэгцээг тодорхойлохдоо:
• Суурь хэрэгцээг тодорхойлсон байх
• Танин мэдэхүйн хэрэгцээг тодорхойлсон байх
Суралцагчийн хөгжих ба тасралтгүй суралцах, хийж бүтээх, нийгэмшин иргэнших хэрэгцээг хангахад сургалтын хөтөлбөр чиглэгдсэн байх учиртай.
Хүний хөгжлийн хэрэгцээг хамгийн товчхоноор оршин байх (бие махбодын), мэдэх бүтээх (оюун ухааны), нийгэмших харилцаанд суралцах хэрэгцээ гэж хураангуйлан тодорхойлж болох бөгөөд дараах шалгууруудаар багш тухайн хичээлийн хөтөлбөртөө тохирохыг сонгон тусгах шаардлагатай байдаг. Үүнд:
Бие бялдар, эрүүл мэндийн хөгжлийн шалгуурууд: Сэтгэл зүйн болон бие махбодын сэтгэл ханамж, хөдөлгөөнт байдал, биеийн хөдөлгөөний хөгжил-булчингийн ба гарын сарвууны хөгжил, хөдөлгөөний шинж чанар-эвсэл г.м
Оюуны хөгжлийн шалгуурууд: Хэл ярианы-ярих, бичих, сонсох, ойлгох, асуулт тавих, асуудал шийдвэрлэх, зурах, дуурайлгах, урлах, чимэглэх, зохион бүтээх гэх мэт чадвар)
Нийгэмшлийн шалгуурууд: Өөртөө итгэлтэй байх, харилцаа, харилцаа тогтоох, сэтгэл хөдлөлөө хянах, шийдвэр гаргах, төлөвлөх, сэтгэлийн таагүй байдлын зохицуулалт, бусдыг ойлгох, мэдээлэл боловсруулах, асуудал шийдвэрлэх гэх мэт чадвар)
Тиймээс хөтөлбөрийн хэрэгцээ гэсэн хэсгийг томьёолон төлөвлөхдөө дээрх санааг тусгасан байна.

Хөтөлбөрийн зорилгыг тодорхойлсон байдал:
Цогц чадамжид хувь нэмэр оруулах байдлаар томьёолсон байх

Боловсролын стандартад сургалтын зорилго, зорилтыг тухайн шинжлэх ухааны судлагдахууны тогтолцоонд суурилан сурагчдын үйл ажиллагаар дамжуулан суралцагчдад мэдэх, бүтээх, амьдрах, нийгэмших аргыг эзэмшүүлэхэд оршино гэж томьёолсон байна. Бүлэг сэдвийн хөтөлбөрийн зорилго нь бүхэллэг байдлаар нэг өгүүлбэрээр томьёологдсон байх ёстой. Тухайлбал, цагаан толгойн 2-р шатны гийгүүлэгчийг таниулах бүлэг сэдвийн хөтөлбөрийн зорилгыг Хүүхдийн үгийн нөөцийг нэмэгдүүлэн хэл яриаг хөгжүүлж, унших, бичих үйлийн баримжаа эзэмшүүлэн хөгжүүлэх гэж тодорхойлсон нь унших, бичих үйлийн баримжаа эзэмшүүлэн хөгжүүлэх нь К3-ийг төлөвшүүлэхэд, хүүхдийн үгийн нөөцийг нэмэгдүүлэн хэл яриаг хөгжүүлэх гэдэг нь К1-ийг төлөвшүүлэхэд хувь нэмэр үзүүлнэ гэсэн үг юм.
Цогц чадамжуудаа дараалуулан жагсаан бичсэн эсвэл цагаан толгойн 2-р шатны гийгүүлэгчийг таниулах зэргээр зөвхөн мэдлэг эзэмшүүлэхэд чиглэгдсэн зорилгыг томьёолсон байх нь хангалтгүй юм.
Мөн ээлжит хичээлийн хөтөлбөр боловсруулах үйл ажиллагаа нь хичээлийнхээ зорилго, зорилтыг оновчтой тодорхойлохоос эхэлдэг бөгөөд хичээлийнхээ зорилгыг хүүхдүүд өөрсдөө ойлгож ухаарсан, түүнийг дэвшүүлэхэд тэдний оролцоог хангасан байх хэрэгтэй. Нэгж хичээлийн зорилго нь илүү нарийн дэс дараалалтай, энгийн, тодорхой мэдлэгийн холбоон дээр суурилсан байна. Олонхи багш зорилго дэвшүүлэхдээ хэлбэр тал дээр илүү анхаардаг нь алдаа болж харагддаг.


Хөтөлбөрийн зорилтыг тодорхойлсон байдал:
• Цогц чадамжид баримжаалан үнэлэгдэхүйц байдлаар томьёолсон байх
Хөтөлбөрийн зорилтыг янз бүрээр томьёолох хандлага бий. Зорилт нь зорилгод хүрэх алхам гэж үзээд хичээлийн үйл явцад хийх үйлийг дараалуулан бичих, эсвэл, суралцагчдад эзэмшүүлэх чадварын жагсаалт хэлбэрээр бичих тохиолдол бий. Хөтөлбөрийн зорилт хэсэг хамгийн чухал хэсэг бөгөөд үнэлгээтэй ихээхэн хамааралтай. Тиймээс зорилт нь хэмжигдэхүйц байдлаар тодорхойлогдсон байвал зохино. Тухайн хөтөлбөрөөр хичээллэсний дараа суралцагч юуг яаж хийж чаддаг болсон байх нь зорилтоор илэрхийлэгдэнэ. Зорилтоор тодорхойлсон үр дүндээ ямар түвшинд хүрсэн байх вэ? гэдгээр хөтөлбөрийн чанар хэмжигдэж болох талтай. Жишээ нь: Цагаан толгойн 2-р шатны гийгүүлэгч авиаг таниулах бүлэг сэдвийн хөтөлбөрийн зорилт нь:
1. Үндсэн эгшиг авиаг үгийн бүтцээс ялгаж сонсох, зөв дуудах, тэдгээрийг унших, бичих үйлийн баримжаа эзэмших
2. Удаан хэлэгддэг гийгүүлэгч авиануудыг үгийн бүтцээс ялгаж сонсох, зөв дуудах, тэдгээрийг унших, бичих үйлийн баримжаа эзэмших
3. Түргэн хэлэгддэг болон зөөлөрсөн гийгүүлэгч авиаг үгийн бүтцээс ялгаж сонсох, зөв дуудах, тэдгээрийг унших, бичих үйлийн баримжаа эзэмших
4. Туслах эгшиг, онцгой дөрвөн гийгүүлэгч үсэг, хатуугийн тэмдгийг унших бичих үйлийн баримжаа эзэмших
5. Сурагчдын хэл ярианы болон унших бичих чадварыг хөгжүүлэх
Зорилго, зорилтоо хэт хийсвэр үл биелэгдэх байдлаар тодорхойлбол тухайн хөтөлбөр хэрэгжих боломжгүй төдийгүй, зөвхөн цаасан дээр л үлдэх болно.

Хөтөлбөрийн агуулгыг сонгосон байдал:
• Бүлгийн зорилго, зорилтод баримжаалан мэдлэг болон ур ухааныг тодорхойлсон байх
Боловсролын стандартыг хэрэгжүүлэгч хөтөлбөрийн агуулга нь суралцагчийн бие бялдар, нас сэтгэхүй, танин мэдэхүйн хөгжлийн хэрэгцээнд тулгуурласан, тухайн шинжлэх ухааны хэл, судлах аргад суурилсан, суралцагчийн эзэмших мэдлэг чадвар нь хэрэглээ болохоор томьёологдсон байна. Харин стандартад томьёолсон мэдлэг чадварын жагсаалт хэлбэрээр эсвэл мэдлэг эзэмшүүлэх хэлбэрээр томьёолсон байх нь хангалтгүй. Тухайн хичээлийн зорилгод хүрэх суралцагчдын мэдлэг бүтээх үйл ажиллагаа, тэрхүү үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх багшийн дидактик шийдэл нь хичээлийн агуулга болон хувирч, хөгжиж байдаг гэж үзэх хэрэгтэй. Энэ бол агуулгын тогтолцооны сонголтыг хийх үндэслэл мөн. Агуулгыг сонгоно гэдэг нь мэдэхүйн цогц чадамжийн төлөвшилд хувь нэмрээ оруулах үндсэн мэдлэгүүд (бас чадварууд)-ийг тодорхойлно гэсэн үг.


Хөтөлбөрийн арга зүйгээ боловсруулсан байдал:
• Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх сургалтын оновчтой аргуудыг сонгосон байх
• Аргуудыг хэрэглэх дидактик шийдлүүдийг хичээл тус бүрт боловсруулсан байх
Боловсролын стандартын арга зүйн хөгжлийн үндэс гэсэн хэсэгт байгаа зарчмуудын санааг хөтөлбөрт буулгаж хэрэглэсэн байх шаардлага тавигддаг. Тухайлбал, сурахуй, сургахуй, боломжийг тэнцүү олгох гэх мэтчилэн багш суралцагчийн хамтарсан үйл ажиллагааг оновчтой, зүй зохистой, бодитой хэрэгжихүйц байдлаар тодорхойлон мэдлэг дамжуулах хандлагаас мэдлэг бүтээлгэх хандлагад чиглэсэн арга зүйг боловсруулах нь чухал юм. Аргын төлөвлөлт нь хөтөлбөр боловсруулах хамгийн чухал үйл ажиллагаа бөгөөд зарим хөтөлбөрийн энэ хэсэгт цөөн хэдэн бүтээлч аргыг дурдах төдийгөөр жагсаах нь хөтөлбөр хэрэгжихгүй байгаагийн гол шалтгаан мөн. Хөтөлбөрийн аль ч хэсгийг томьёолоход багшаас арга зүйн ихээхэн мэдлэг, чадвар, туршлагыг шаардана.

Хэрэглэгдэхүүнээ сонгож, боловсруулсан байдал:
• Суралцагчдын нас, сэтгэхүйн онцлогт тохирсон байх
• Хэрэглэгдэхүүний шаардлага хангасан, хүртээмжтэй байх
• Хэрэглэдэхүүнээ ашиглах аргаа боловсруулсан байх
Хэрэглэгдэхүүнийг нэлээд өргөн хүрээнд авч үзсэнээр сурах, сургах орчин бүрдүүлэх боломж бий болно. Аль ч хичээлийн бүлэг сэдвийн хөтөлбөрийг төлөвлөн боловсруулахдаа материаллаг болон сэтгэл зүйн тааламжтай орчныг бүрдүүлснээр хөтөлбөр бодит амьдралд нийцэж, хэрэгжих боломжтой. Бид хэрэглэгдэхүүн гэхлээр сурах бичиг самбар шохой төдийхнөөр явцуу хүрээнд ойлгох нь бий. Хамгийн энгийнээр бодоход л тарааж өгөх материалын хүртээмж, үзүүлэн таниулах материалын эрүүл ахуйн шаардлага хангасан байдал зэрэг асуудлыг хамруулан ойлгож болох юм. Ялангуяа орчин үеийн мэдээлэл технологийг ашиглах замаар хэрэглэгдэхүүнээ бүрдүүлэх, орчны шаардлагыг хангах, түүнчлэн сонгосон хэрэглэгдэхүүнээ хэрхэн хэрэглэж ашиглах талаар тодорхой бичсэн байх хэрэгтэй.
Цагаан толгойн үед авиа үсэг таниулахад хэрэглэж болох гар доорх энгийн зүйлсээс дурдвал: математикийн хичээлдээ хэрэглэж буй тооллын материалууд, утас, тод том үсэгтэй хүүхдийн ном, олон өнгийн хатуу цаасаар хайчилсан хэрчмэл үсгүүд, талууд дээрээ үзсэн үсгүүд эсвэл тэдгээр үсгүүд орсон зураг зураг бүхий шоо, бичмэл тараах материал, будах зураг, үг бүтээх ижил өнгө хэмжээ бүхий хэрчмэл үсэг

Үнэлгээг боловсруулсан байдал:
• Үнэлгээ зорилго, зорилттой нийцсэн байх
• Үнэлгээний арга, хэлбэрийг тодорхойлсон байх
• Суралцагчдын танин мэдэхүйн түвшинд тохирсон даалгавар боловсруулсан байх
• Үнэлгээний даалгаврыг хэмжээсжүүлэн үнэлэх аргачлалаа боловсруулсан байх
Тухайн хөтөлбөрийн зорилго, зорилт үнэлэгдэхүйц, хэмжигдэхүйц байх талаар өмнө дурдагдсан. Үнэлгээний хэсэгт тэрхүү зорилго, зорилтоор томьёологдсон үр дүнд суралцагч бүр ямар түвшинд хүрэв гэдгийг танин мэдэхүйн түвшний шалгуурт нийцсэн даалгавраар илрүүлж болохоор тусгасан байвал зохино. Хөтөлбөрт үнэлгээний арга хэлбэрийг дурдах нь шаардлагад нийцэхгүй юм. Суралцагч бүрийн эзэмшсэн мэдлэг чадварын түвшинг бодитой илрүүлэхүйц даалгаврыг хөтөлбөрт зайлшгүй хавсаргаж өгөх шаардлагатай. Өөрөөр хэлбэл
1. Суралцагсдын мэдлэг чадварын төвшин дэвшүүлсэн зорилго,
зорилтуудад хүрсэн эсэхийг яаж мэдэх вэ?
2. Суралцагсдын ойлголт хэрхэн хөгжиж байгааг ямар баримтаар мэдэж
тооцох вэ?
3. Үнэлгээний тасралтгүй үргэлжилсэн байдлыг хэрхэн хангах вэ?
Үнэлгээ нь суралцагчийн сурах үйлийг дэмжсэн байх зорилгыг өөртөө агуулдаг бөгөөд суралцагчийн ахицын байдлыг багш хэрхэн үнэлэх аргачлалыг ч хөтөлбөрт тусгах шаардлагатай. Гэхдээ зөвхөн үнэлгээнд зориулан хийсэн багаж, даалгавруудын тусламжтайгаар л тэдний мэдлэг, чадварыг үнэлдэг гэсэн үг биш. Суралцахуйн үндсэн үйл ажиллагаа (хүүхдийн үйлдэл) бүрийг үнэлгээний обьект болгож, өөрийн болон бүлгийн үйлдлийн хамгийн зохистой хэсгүүдийг үнэлгээний илрэл, хэлбэр болгон харагдуулж, ингэснээрээ сурагчийн сэдэл, урмыг өдөөж чаддаг сайн багш байдаг шүү дээ.
Хөтөлбөрт үнэлгээг багш нар зөвхөн бүлэг сэдвийн төгсгөлд л ашиглахаар бодож, тест ихэнхдээ зөвхөн үнэлгээ хийх арга хэлбэрийг бичсэн байх нь элбэг. Хэрвээ багш хичээл бүрийн төгсгөлд ямар нэг хэмжээгээр үнэлгээний жишиг даалгавар, шалгуур ашиглан, суралцагчийн мэдлэг, чадвар эзэмшилтийн төвшингийн өөрчлөлтийг тогтоон, үр дүнгээ тооцож, хөтөлбөртөө хяналт тавьснаар эргээд хамрах хүрээ, хэрэгцээгээ зөв тодорхойлох, хэрэглэгдхүүнээ зөв сонгох, агуулга арга зүйгээ дахин сайжруулж энэ хэрээр хүүхдийн сонирхол хэрэгцээ, оролцоог дэмжигчийн байрнаас хандах, ур чадвараа хөгжүүлэх, хөтөлбөрөө сайжруулах нөхцөл бий болох талтай. Өөрөөр хэлбэл үнэлгээ цогц байж хөтөлбөрийн бусад элементүүд харилцан хамааралтай сайжирч байх учиртай.

hutulbur

Íýãæ õºòºëáºðèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò


1. Хамрах хүрээг тодорхойлсон байдал:
А. Тухайн бүлэг сэдвийг аль ангид судлахыг тодорхойлсон бол 1 оноо,
Б. Суралцагчдын нас, сэтгэхүйн онцлог, хамт олны хөгжлийн түвшинг тодорхойлсон бол 2 оноо,
В. Сурагчдын өмнөх мэдлэг, чадвар, туршлагыг оношилсон бол 3 оноо,
Хэрэгцээг тодорхойлсон байдал:
А. Суралцагчдын бие бялдар, танин мэдэхүй, нийгэмшихүйн харилцаанд суралцах хэрэгцээнд баримжаалан тодорхойлсон бол 3 оноо,
Б. Суралцагчдын хэрэгцээг ерөнхий байдлаар тодорхойлсон бол 2 оноо,
В. Хувь хүний болон нийгмийн хэрэгцээг стандартад тодорхойлсноор үгчлэн томьёолсон бол 1 оноо,
2. Хөтөлбөрийн зорилгыг тодорхойлсон байдал:
А. Суралцагчийн цогц чадамжид хувь нэмэр оруулахуйц бүхэллэг байдлаар тодорхойлсон бол 3 оноо,
Б. Зорилгыг суралцагчийн цогц чадамжид хувь нэмэр оруулахуйц байдлаар тодорхойлсон боловч жагсаан бичсэн бол 2 оноо,
В. Зөвхөн агуулга эзэмшүүлэхэд чиглэсэн зорилго тодорхойлсон бол 1 оноо
3. Зорилтыг тодорхойлсон байдал:
А. Цогц чадамжид баримжаалан тодорхой, үнэлэгдэхүйц байдлаар тодорхойлсон бол 3 оноо
Б. Цогц чадамжид баримжаалан тодорхойлсон боловч зарим нь үнэлэгдэхүйц биш байдлаар тодорхойлсон бол 2 оноо
В. Зөвхөн мэдлэг, чадваруудыг жагсаасан бол 1 оноо
4. Агуулгаа сонгосон байдал
А. Суралцагчийн хэрэгцээнд тулгуурлаж шинжлэх ухааны болон үйл ажиллагааны аргын тухай мэдлэг, хийж бүтээх чадварыг багтаан тодорхойлсон бол 3 оноо,
Б. Суралцагчдад эзэмшүүлэх мэдлэг, чадвар (судлагдахуун ба ур ухааны тогтолцоо)-ыг тодорхойлсон бол 2 оноо
В. Тухайн шинжлэх ухааны судлагдахуунд суурилж сонгосон бол 1 оноо
5. Арга зүйгээ боловсруулсан байдал
А. Суралцагчийн хөгжлийн түвшинд нийцүүлэн мэдлэг бүтээх, бүтээлгэх аргуудыг хэрэгжихүйц байдлаар боловсруулсан бол 3 оноо
Б. Сургалтын идэвхтэй аргуудыг сонгосон боловч хэрэгжих боломж нь тодорхойгүй бол 2 оноо
В. Зөвхөн мэдлэг, мэдээлэл дамжуулах арга (уламжлалт)-ыг сонгосон бол 1 оноо
6. Хэрэглэгдэхүүнийг сонгосон, боловсруулсан байдал
А. Хөтөлбөрийн зорилго, агуулгад нийцүүлэн суралцагчийн нас сэтгэхүйн онцлогт тохируулан хэрэглэгдэхүүнээ сонгож, ашиглах аргаа боловсруулсан бол 3 оноо,
Б. Хэрэглэгдэхүүнээ сонгосон боловч ашиглах аргаа боловсруулаагүй бол 2 оноо,
В. Хэрэглэгдэхүүнээ зөвхөн сурах бичиг, самбар шохойгоор хязгаарласан бол 1 оноо
7. Үнэлгээг боловсруулсан байдал
А. Үнэлгээ нь хөтөлбөрийн зорилго, зорилттойгоо нийцсэн, танин мэдэхүйн түвшний шалгуурт тохирсон, хэмжээсжүүлсэн үнэлгээний даалгавар боловсруулсан бол 3 оноо,
Б. Зөвхөн үнэлгээний даалгавар, шалгуурыг боловсруулсан бол 2 оноо,
В. Даалгавар боловсруулаагүй зөвхөн үнэлгээний арга, хэлбэрийг бичсэн бол 1 оноо